Tasarım Odaklı Düşünme ve 5 Aşaması Nedir?

“Design Thinking” olarak bilinen tasarım odaklı düşünme, sorunları yenilikçi ve yaratıcı bir şekilde çözebilmek için kullanılan bir yöntemdir. Alternatif stratejileri ve çözümleri belirlemede kullanıcıları anlamayı ve gerektiğinde sorunları yeniden tanımlamayı gerektiren yinelemeli bir süreçtir. Tasarım odaklı düşünme ne olduğunu anlayıp kullanmaya başladıktan sonra hayatımızın her alanına uygulamaktan vazgeçemeyeceğiniz bir terim olarak karşımıza çıkıyor.

Tasarım odaklı düşünme; teknolojinin olanaklarını ve insanların ihtiyaçlarını ve ş başarısı gereksinimlerini birleştirmek için tasarımıncının yöntemlerinden yararlanan insan merkezli bir inovasyon yaklaşımıdır.

Bulutfon olarak bizlerde sanal santral ekranlarımızı tasarım odaklı düşünme ile geliştiriyoruz. Bu bağlamda makalemizin sizlerede fayda sağlayacağını umuyoruz.

Tasarım odaklı düşünme (Design Thinking) yönteminin aşamaları

Tasarım odaklı düşünme (design thinking) farklı aşamalarda tanımlanabiliyor. İlk kez 1969 yılında Nobel Ödülü sahibi Herbert Simon tarafından tanımlanmıştır. Farklı kişi ya da kurumlar tarafından tanımlanan tüm varyantlar birbiri ile benzerlik gösterir. Biz bu yazımızda Stanford Üniversitesi’nin d.school olarak da bilinen Hasso-Plattner Tasarım Enstitüsü tarafından önerilen 5 aşamalı modeli ele alacağız.

Aşamalara değinmeden önce tasarım odaklı düşünmenin yinelemeli ve doğrusal olmayan bir süreç olduğunu belirtmekte fayda var. Aşamalar birbirini takip etmek zorunda değildir. Bir Aşamadan herhangi bir diğerine geçişler ve ya geri dönüşler yapılabilir.

d.school tarafından tanımlanan 5 aşamalı Tasarım Odaklı Düşünme yöntemi
IDF – d.school tarafından tanımlanan 5 aşamalı Tasarım Odaklı Düşünme yöntemi

Empathize – Empati

Kullanıcı tarafından sorunu anlayabilmek ve tanımlayabilmek için kullanılan aşamadır. Kullanıcı ile görüşmeler yaparak ihtiyacını doğru olarak anlamanıza yardımcı olur.

Define – Tanımlama

Sorunu doğru olarak tanımlamak, çözmekten daha önemlidir. Bu aşamada sorunu tanımlarken asıl ihtiyacı anlamaya çalışın.

Ideate – Fikir Oluşturma

Tanımlanan sorun üzerinde fikirler oluşturun. Ortaya çıkan fikirleri tartışın ve fikirleri yargılamadan değerlendirmeye alın. Tanımlanan her sorunun sabit bir çözümü olmayabilir, ortaya birden fazla fikir çıkabilir. Tasarım odaklı düşünme yönteminin en önemli aşamalarından biridir. Burada fikirleri toplarken sınırlarınızı zorlamayı deneyin ve kalıpların dışına çıkın. Tasarım dünyasında “think out of the box” olarak belirtilen bu yaklaşım, sorunları farklı açılardan değerlendirmeyi ve çözüme yönelik yaratıcı farklı fikirler bulabilmenizi kolaylaştırır.

Prototip

Ortaya çıkan fikirlerden çözümler oluşturun. Prototipler kullanıcıya fikrinizi sunmanıza yardımcı olur. Bü aşama için deneyseldir. Bir önceki aşamada oluşturulan ve öncelik verebileceğiniz çözümleri belirledikten sonra test edebililmenizi sağlar. Doğru prototipler ve doğru testler sizi yüklü maliyetlerden kurtarabilir.

Test

Oluşturduğunuz prototipleri kullanıcılar ile paylaşarak test edebilirsiniz. Böylece kullanıcıdan gelen geri bildirimlerin değerlendirilmesi ile bir önceki aşamalardan herhangi birine dönmeniz gerekebilir. Kullanıcılar ile yapacağınız testler size sorunu veya çözümü doğru tanımlayıp tanımlamadığınız hakkında sizi yönlendirecektir.

Sorunlara farklı açılardan yaklaşmamız gerektiğine dair bir örnek

Tasarım odaklı düşünme (Design Thinking) yöntemine verilebilecek bir kaç örnek vaka

Lincoln Araba Tasarımı

2015 yılında araba markası Lincoln 13.574 otomobili sadece bir butonun yeri nedeniyle geri çağırmak zorunda kaldı. Lincoln tasarımcıları Başlat/Durdur butonunu sürücünün aracı hızlı sürebilmek için kullanması gereken “Sport” anlamına gelen “S” butonunun hemen altına yerleştirmişlerdi. Bazı sürücüler araçlarını yüksek hızda sürerken “S – Sport” butonuna basmak istediler ama gözlerini yoldan ayıramadıkları için istemeden “Start/Stop” butonuna bastılar. Bu nedenle yüksek hızda araç kullanırken istemeden ve aniden araçlarını durdurdular.

Lincoln otomobilin Sport ve Start/Stop butonlarının yerlerinin yanlış tasarımı
Lincoln arabasının Sport ve Start/Stop butonlarının yerlerinin yanlış tasarımı

Lincoln 13.574 aracı geri çağırdıktan sonra “Start/Stop” butonunu, buton sütununun üstüne taşımak zorunda kaldı. Tasarımcılar “S – Sport” butonuna en uzak yere yerleştirerek sürücülerin yüksek hızda sürerken yanlışlıkla “Start/Stop” tuşuna basarak motoru aniden durdurma olasılıklarını azalttılar.

Lincoln otomobilin Start/Stop buton yerinin son tasarımı
Lincoln arabasının Start/Stop buton yerinin son tasarımı

Three Mile Island (TMI-2) Kazası

Three Mile Island Nükleer Santrali’nde 1979 yılında bir kaza meydana gelmiştir. Nükleer santralin br ünitesinde kısmi reaktör kor erimesi sonucu meydana gelen kaza, 7 seviyeli Uluslararası Nükleer Olay Ölçeğinde 5. seviye olarak sınıflandırılmış en önemli kazalardan biridir. Problem nükleer olmayan ikinci su soğutma sisteminde başlamış ve daha sonra birincil su soğutma sistemindeki bir rahatlatma vanasının sıkışarak açık kalmasıyla büyüyerek devam etmiştir. Vananın açık kaldığı operatörler tarafından anlaşılamamıştır. Kaza sonrası bir çok araştırmacı neden operatörlerin açık vanaya müdahale etmediğinin cevabını bulmaya çalışmıştır.

Araştırmalar sonucunda, operatör odasındaki kullanıcı arayüzlerinin tasarımlarının kötü olması en büyük nedenler arasında gösterilmiş. Vana açık olmasına rağmen kontrol panelinde ışığın yanması vananın kapalı olduğunu gösteriyor gibiydi ve ortada problem yoktu. Aslında durum ışığı vananın durumu hakkında hiç bir bilgi vermiyordu. Vanaya güç verilip verilmediğini gösteriyordu. Bu nedenle operatörler sorunu doğru tespit edememişlerdir.

Three Mile Island Nükleer Santral Operatör Kontrol Odası Tasarımı
Three Mile Island Nükleer Santral Operatör Kontrol Odası
Deneselerdi, Three Mile Island operatör odasını ve bilgisayar arayüzlerini daha karmaşık yapamazlardı.

Sonuç

Tasarım odaklı düşünme (design thinking), sorunların çözümünde çözüm tabanlı yaklaşımınızı sağlar. Ortaya çıkan fikirleri uygulamalı test etmemizi ve çözümü zor görünen sorunlarla mücadele etmemizi sağlar. Tasarım odaklı düşünme, her ne kadar içinde “Tasarım” kelimesi barındırsa da sadece tasarımcıları değil, bir sorunu çözmek ya da değişiklik isteyen herkesin yenilikçi, yaratıcı ve etkili çözümlere ulaşmak için kullanması gereken bir yöntemdir.

Tasarım odaklı düşünme gerçekten özeldir. Ne yazık ki tüm tasarımcılar tarafından benimsenmedi, ancak olduğu yerde güçlüdür.

Kaynaklar

Yorum bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Scroll to Top